امکان سنجی به کارگیری الگوی ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی (اف.آر.بی.آر.) ایفلا در پیشینه های کتابشناختی فارسی

الگوی "ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی (اف.آر.بی.آر.)" یک الگوی مفهومی رابطه-موجودیت است که توسط ایفلا، با هدف تعیین حداقل کارکردهای فهرست بر اساس نیازهای مخاطبین ایجاد شده است. این الگو از چهار جزء اصلی که عبارتند از: موجودیت ‎ها، ویژگی ها، روابط و فعالیت های کاربران تشکیل شده است. در این پژوهش، امکان سنجی پیاده سازی این الگو در محیط کتابخانه ها و فهرست های رایانه ای ایران مورد بررسی قرار گرفته است. هدف اصلی پژوهش این بوده که ضمن بررسی وضعیت موجود پیشینه های کتابشناختی فارسی از نظر هم خوانی با اف.آر.بی.آر.، رویکردها و راهکارهای ممکن برای پیاده سازی بهینه الگو در پیشینه های بومی ایران را بررسی نماید. جامعه پژوهش حاضر را 3502 پیشینه موجود در کتابشناسی ملی ایران برای دو اثر "شاهنامه" و "نهج البلاغه" تشکیل داده است. از بین جامعه پژوهش بالا 365 پیشینه به روش نمونه گیری تصادفی منظم انتخاب شده و مورد بررسی قرار گرفته است. انواع منابع مورد بررسی عبارت بودند از: کتاب ها، منابع دیداری و شنیداری، منابع جغرافیایی، پایان نامه ها، کتاب های چاپ سنگی، نسخه های خطی و پیایندها. روش پژوهش مورد استفاده، روش پیمایشی بوده و اطلاعات لازم از طریق دو سیاهه وارسی برای شاهنامه و نهج البلاغه گردآوری شده است. همچنین به منظور تعیین ویژگی های الگوی مناسب برای اف.آر.بی.آر.سازی در کشور، تعداد 18 طرحِ پیاده سازی اف.آر.بی.آر. در دنیا مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاصله نشان می دهد که برخی از ملزومات ذکر شده در الگوی اِف.آر.بی.آر. در پیشینه های کتابشناختی فارسی موجود است و در برخی زمینه ها، به دلایلی مانند عدم رعایت صحیح اصول فهرستنویسی، قواعد فهرستنویسی مورد استفاده (آنگلوامریکن)، ساختار نرم افزارهای کتابخانه ای مورد استفاده و عدم توجه به روابط و خانواده کتابشناختی در فهرست ها، کاستی هایی وجود دارد. نتایج پژوهش نشان می دهد که روش مناسب برای پیاده سازی الگوی اِف.آر.بی.آر. در ایران، روش تطبیقی است. به این معنا که پیشینه های موجود حفظ و ضمن تطبیق با الگوی اِف.آر.بی.آر. نسبت به رفع کاستی های احتمالی اقدام شود. در بخش دیگری از پژوهش، 16 چالش مهم برای پیاده سازی الگو، و در بخش ویژگی های الگو نیز، 8 ویژگی الگوی مناسب برای پیاده سازی اف.آر.بی.آر. در ایران شناسایی و معرفی شد.